Ze is al jaren weg op het Binnenhof, maar weet er nog uitstekend de weg. Voor Nestor maakte ze interviews met de lijsttrekkers van de acht grootste partijen. Wouke van Scherrenburg: ‘De politiek hobbelt altijd achter de samenleving aan’.
Ze werd bekend als die grote blonde mevrouw met die vragen. Wouke van Scherrenburg (1946) werkte van 1989 tot 2004 voor Den Haag Vandaag en voelt zich nog steeds als een vis in het water op het Binnenhof. ‘Als ik een dag hier ben, zijn mijn wangen schraal van al het zoenen’, zegt ze.
Je kreeg naam omdat je speelde met brutaal zijn.
‘Een vriendelijk woord is onverschrokken. Men vond me recht voor z’n raap, vasthoudend. Nou kun je een hoop leren, maar dit is gewoon mijn karakter. Het werd echter zelden vervelend, want een professioneel politicus weet dat hij of zij verantwoording moet kunnen afleggen.’
Was het een roeping?
‘Welnee, eerder een ontstellend leuk vak. De politiek is een mooie én een harde wereld. Kamerleden zijn allemaal kleine zelfstandigen. Ze moeten heel hard werken én ze moeten zich onderscheiden van anderen. Ze moeten vechten voor hun eigen plek.’
Het slokt je op.
‘Ja, zowel de politici als de journalisten. Je moet het allemaal volgen: wie heeft welke belangen? Wie ruilt iets uit, wie heeft ruzie of draait een ander een loer? Politiek Den Haag is een tunnel die al je aandacht opeist. Daardoor volg je de rest van de wereld alleen heel globaal.
Dat gold ook voor mij. Het duurde na mijn vertrek zeker een jaar voor ik ontdekte hoe groot de wereld eigenlijk is en ik Den Haag ging relativeren. Ik ging zien dat Nederland echt een klein land is en dat we het hier over het algemeen goed geregeld hebben.’
Je werd niet cynisch in de tunnel?
‘Ik probeer wel eens iets cynisch te zeggen, maar ik heb er geen aanleg voor. Ik ben van nature nieuwsgierig en dat heb je hier nodig. Je moet dingen willen weten, je moet bereid zijn je te verbazen en verwonderen. Je moet boos en verontwaardigd kunnen worden en kunnen lachen.’
Hét gesprek in deze tijd is de tweedeling in de samenleving. Snap jij die?
‘Ik ben moe van het elite bashen, dat doet de politici geen recht en het is ook gevaarlijk. Voor je het weet staat er ergens een guillotine, zoals ten tijde van de Franse Revolutie.
Maar de tweedeling snap ik wel. Door de globalisering en de marktwerking verandert er zo snel zo veel, dat sommige mensen het niet kunnen bijbenen. Er zijn veel banen verdwenen en dat zal nog doorgaan. Het zijn juist de mensen met gewone banen die daardoor getroffen worden. Vaak wonen zij ook in wijken die het meest met immigranten te maken hebben. Zo haken mensen af en ik vind dat heel zorgelijk: dat mensen in een kleine bubbel meedoen en de mensen daarbuiten niet.
Gelukkig willen nu zelfs grote bedrijven er iets aan doen. Want wat blijkt: door de tweedeling hebben we nu een Brexit en stemmen mensen handelsverdragen weg. Dat is slecht voor de internationale handel en de grote bedrijven.’
En wat doet de politiek?
‘De politiek hobbelt achter de maatschappij aan. Altijd. Nu gaan populisten met de tweedeling aan de haal.’
Hoezo gaan ze ermee aan de haal?
‘Omdat het meeste wat ze beloven helemaal niet kan. Je kunt niet als Nederland op je eentje door. Je kunt niet de AOW-leeftijd terugbrengen naar 65, dat is onbetaalbaar. En dacht je dat alle immigranten die hier zijn komen wonen weggaan? Die blijven hier en terecht, zeker als ze hier al drie generaties wonen. En de Syriërs? Gaan die terug naar hun kapotgeschoten land? Ik dacht het niet.
Populisten doen onhaalbare beloften en dat is gevaarlijk, want mensen raken daarna nog dieper teleurgesteld. Wel is het zo dat de gevestigde partijen – ik zie ze ermee worstelen – nu meer oog hebben voor groepen mensen die ze eerder niet zagen.
Dat moeten ze overigens niet overdrijven. We zijn geen land van alleen boze witte mannen. We zijn een divers land waarin de meeste mensen heel prettig leven, laten we elkaar niet gek maken.’
Er zit ook een groep ouderen in de knel.
‘Er is een grote groep ouderen met wie het goed gaat, waaronder ik. En er is een groep mensen met AOW en een klein pensioen, die nauwelijks rondkomen. Daar moeten we samen goed voor zorgen, zodat ze mee kunnen blijven doen. Daar moet iedereen aan meebetalen: bedrijven, werkenden en ook de welgestelde ouderen. Dat is een kwestie van solidariteit. Het is even schandalig om alle ouderen als rijk af te schilderen als om te doen alsof ze allemaal zielig zijn.’
Wat vind jij de belangrijkste vraag voor deze verkiezingen?
‘Op de grote belangrijke vragen zal geen antwoord komen, want er moeten compromissen worden gesloten. Het politieke landschap is versplinterd en de partijen moeten dus breed gaan samenwerken. Maar ik raad kiezers aan om met hun stem boodschappen mee te geven over wat ze belangrijk vinden.
De allergrootste opgave is het klimaat. Daar staan we met de hele wereld voor: deze generaties moeten zich daar sterk voor maken, omwille van de generaties na ons.
En ten tweede: we moeten de tweedeling stoppen. In ons land moet iedereen kansen blijven krijgen, ook de kinderen van immigranten. Het Sociaal Cultureel Planbureau meldde onlangs dat nog steeds ook de goed opgeleide kinderen van allochtone ouders of grootouders gewoon niet aan de bak komen. Dat is een schande en dat gaat tot grote problemen leiden, want wat moeten mensen die niet meer kunnen dromen?
Nederland moet een land zijn waar iedereen zich thuis kan voelen én waarin we voor elkaar zorgen. En dus moeten we iedereen die de tweedeling vergroot – tussen oud en jong, goed en slecht verdienend, allochtoon of autochtoon, gelovig of niet, moslim of niet – op de keien zetten.’
Je pleit voor hoop en vereniging.
‘Wat gaan we anders doen dan? Ramen en deuren dicht en met een glas wijn in de hand denken: wereld, val maar om? We zijn deel van een groter geheel, of we willen of niet. Het is al zo dat de aarde trilt door alles wat we al uitgeroeid hebben. En er komen zware tijden aan. Door de klimaatveranderingen verdrogen hele continenten, waar gaan de mensen die daar wonen naar toe? De Syrische vluchtelingen kunnen we aan, maar wat doen we als er straks een heel continent leegloopt?’
Proefde je deze urgentie in de interviews die je voor Nestor maakte?
‘Volgens mij is er niet een partijprogramma dat voldoet aan de milieuafspraken die in Parijs zijn gemaakt. Niet één!’
Dus is er druk uit de samenleving nodig.
‘Ja. Kijk naar hoe Urgenda voor het milieu opkomt of hoe de verhalen over de ellende in verpleeghuizen de politiek in beweging brachten.’
Is de politiek of een actiegroep niets voor jou?
‘Nee. De fractiediscipline in de Kamer zou niets voor mij zijn. En er zijn actiegroepen zoals Urgenda en Artsen Zonder Grenzen die ik steun. Maar om me ergens bij aan te sluiten…. Daar ben ik als journalist te veel een einzelgänger voor.’
Verandert dat als je ouder wordt?
‘Pas ben ik voor het eerst wijs genoemd. Ik heb een hele leuke vriendinnenclub van de beste journalistenvrouwen van Nederland, de meesten zijn jonger dan ik. We komen drie of vier keer per jaar bij elkaar, dan gaan we heerlijk uit eten of naar een stad toe. En als een van die vrouwen echt iets heeft, dan hebben we het erover en word ik wel eens wijs genoemd. Maar volgens mij is het gewoon de oude dag.’
Wat is wijs?
‘Ik ben heel intuïtief en heb veel meegemaakt. Daardoor groeit het inzicht in mensen en situaties met de jaren. Als je midden in het leven staat, dan blijf je je ontwikkelen, kijken, ontdekken – dat houdt nooit op. Je bent nooit klaar. Daarom zou ik nooit eeuwig willen leven, want ik zou nooit klaar zijn!
Er loopt in ons vergrijzende land een schat aan ervaring rond, maar je wordt niet automatisch wijs. Er zijn ook veel bekrompen, nare oude mensen. Maar als je nieuwsgierig blijft, je verwondert en je openstelt, dan is het ongelofelijk wat je allemaal mee mag maken.’
Wouke grijnst. Dan zegt ze: ‘Daarom wil ik voorlopig ook niet dood, want ik wil weten hoe het allemaal verder gaat.’
*
Wouke van Scherrenburg (1946) was van 1989 tot 2004 politiek verslaggever van tv-programma Nova / Den Haag Vandaag. Na haar Haagse tijd verhuisde ze met haar man naar een dorp in de buurt van Doetinchem. In die stad nam ze het initiatief tot politiek café Piment, waar vier keer per jaar landelijke en regionale kopstukken elkaar ontmoeten. Verder werkt ze als debatleider, dagvoorzitter en presentatietrainer. Voor Nestor maakte ze interviews met de politiek leiders van de in de peilingen acht grootste landelijke partijen.
