De cursus alcoholmatiging voor jongeren van Bureau Halt werkt niet. Net zo min als het onze economie lukt om met schulden te matigen. Volgens Arjan Broers komt dat omdat we de diepte van de kater niet zien. ‘Carnaval kan niet zonder Aswoensdag.’
(Bijdrage voor www.oikocredit.nl/blog)
Het was een leerzaam bericht, over het mislukken van de alcoholcursus van Bureau Halt: een cursus over de gevaren van alcohol, verplicht voor jongeren die over de schreef zijn gegaan, blijkt geen effect te hebben.
Vul voor het woord jongeren ‘bankiers’ in en bij te veel drinken ‘te veel schulden maken’ en het nieuwsbericht leest als een parabel voor de financiële crisis. Daar zijn immers ook ernstige feiten gepleegd, met een flinke kater tot gevolg. Daar zijn ook talloze analyses gemaakt over waarom het mis ging. En ook in de financiële sector lukt het niet om het echt anders te gaan doen. Waarom niet?
De timing van het nieuwsbericht was verrukkelijk: een paar dagen voor carnaval, als in delen van ons land de bierpompen open gaan.
Als deeltijd-Brabander ken ik die traditie van binnenuit. En ook ken ik het gevoel van Aswoensdag: in de kerk krijg je met as een kruisje op je nog bonkende hoofd gezet, met de poëtische mededeling ‘Stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren. Maar duren zal de liefde van God’.
Het is een bizar ritueel en een dwaas verhaal. Na vier dagen uitbundigheid laat je je letterlijk inwrijven dat je dood gaat, én dat daarmee niet alles ophoudt. Vervolgens leef je veertig dagen lang soberder: tien keer langer dan het feest duurde. En dan volgt nieuw leven, opstanding, maar alleen door de dood heen!
Er zijn nauwelijks nog carnavalsvierders die een askruisje halen of vasten. Zoals er nauwelijks bankiers en andere geldverslaafden zijn die na de uitbundige kapitalistische jaren hun krankzinnige winsten zijn gaan teruggeven. Zelfs niet toen ze gered moesten worden door de overheid. Daar kun je ach en wee over roepen, en dat gebeurt ook veel, vooral door mensen die graag laten zien dat zij moreel erg hoogstaand zijn.
Maar het is interessanter om te snappen waarom het niet gebeurt. Waarom bankiers en andere veelverdieners hun vasten blijven afwentelen op anderen: arbeiders in China en Bangladesh bijvoorbeeld, of Griekse burgers, of laagbetaalde werknemers in ons eigen land, die genoegen moeten nemen met steeds minder salaris en steeds flexibeler arbeidscontracten.
Het antwoord op die vraag ligt in het bericht over het mislukken van de alcoholcursus voor jonge veeldrinkers. Zij kregen in de cursus ‘informatie aangereikt over de gezondheids- en gedragsrisico’s van alcohol’. Alsof ze niet weten dat je van te veel alcohol ziek wordt en rare dingen gaat doen. Daarom kwamen ze juist bij Bureau Halt terecht!
Waarom stoppen jongeren niet met zuipen? Waarom laten mensen hun fixatie op individuele rijkdom, winst en economische groei niet los? Volgens mij omdat we het alleen maar hebben over wat niet deugt, en niet meer over wat we wel van belang vinden.
Mensen hopen op Iets Groots, waar ze enthousiast van worden, deel van kunnen zijn. Als je leven alleen om je eigen plezier of welvaart draait, krijg je vroeger of later een kater, of een brief van een deurwaarder, of spijt op je sterfbed. Juist bij jonge mensen zie je dat verlangen deel te zijn van Iets Groots: ze kunnen ook feesten, alcohol, drugs of keiharde muziek uitvergroten als Heus Echt Leven.
De financiële en economische crisis ontstond door zulk puberaal enthousiasme: we dachten dat rijkdom en voortdurende groei ons gelukkig zouden maken. De crisis is de kater, maar de feestvierders besteden die liever uit. Soberder leven, met aandacht voor wat duurt, daar zou het over moeten gaan.
Beste bankiers en andere veelverdieners: ik wil jullie geen as inwrijven, maar wel dat jullie ontzettend nodig zijn. Met jullie geld en vakkunde kunnen we er – bijvoorbeeld – voor zorgen dat mensen die iets willen en kunnen de financiële middelen krijgen om tot bloei te komen. (En af en toe een knallend feest te vieren).
