De Nederlandse cultuur is een van de meest geseculariseerde ter wereld. Daarom wilde de dominicaanse familie in 2016 op ongebruikelijke manieren in contact komen met tijdgenoten: met bier met levensvragen; een radioprogramma over cruciale levensmomenten; schrijvers op retraite en het herscheppen van het dominicaanse habijt met een modekunstenaar. Campagnevoerder en theoloog Arjan Broers contempleert op de resultaten: ‘Een prediker moet bereid zijn veranderd te worden’.
Eerst verschenen in het Engels op www.op.org
Zie voor een overzicht van alle campagne-activiteiten www.800jaardominicanen.nl
Er wordt wat afgepraat over identiteit dezer dagen, het lijkt iets te zijn dat men moet verkopen dan wel verdedigen, door te vertellen hoe geweldig je bent of door mensen die anders zijn aan te vallen.
In 2016 deed de kleine dominicaanse familie in Nederland iets dappers: ze vierden hun 800-jaar oude identiteit door zichzelf te kennen te geven aan wat ik maar ‘welwillende wildvreemden’ noem. Daarbij leerden ze iets over wie zij zijn en hoe ze worden waargenomen.
Er zijn weinig culturen zo geseculariseerd als de Nederlandse. Veel mensen weten nauwelijks iets over het evangelie of de kerk, behalve misschien hun vooroordelen. Toen tijdens het kapittel (vierjaarlijkse centrale vergadering) van de Nederlandse dominicanen in 2013 een van de oudste broeders vroeg: ‘Wie is de waard van vandaag?’, wisten we dan ook meteen op wie we onze extra communicatie in 2016 wilden richten.
Het verhaal van stichter Dominicus die een nacht lang doorakkert met een herbergier met kathaarse sympathieën werd het paradigma voor de viering van 800 jaar Orde der Predikers. Natuurlijk richtten de zusters en broeders zich ook op hun bekende kringen. Ondanks de hoge leeftijd van velen van hen waren ze in staat om een indrukwekkend aantal lezingen, concerten, publicaties, pelgrimages en vieringen te organiseren in hun kerken, communiteiten en studiecentra.
Om contact te krijgen met onkerkelijke tijdgenoten maakten we een project samen met jonge en niet-religieuze communicatieprofessionals (Take Two, Waardengedreven en Johnny Wonder). We nodigden hen uit om niet hun opdrachtgever te behagen, maar hun eigen nieuwsgierigheid. Zo wilden we ontmoetingen creëren tussen dominicanen en zinzoekers, zowel in het echt als via diverse media.
We begonnen met de presentatie van een speciaal bier genaamd Zondag (Dominica in het Latijn). Het bier – gemaakt in brouwerij De Hemel – ging vergezeld van bierviltjes met citaten van dominicaanse beroemdheden zoals Thomas van Aquino, Catharina van Siena, Meister Eckhart en Edward Schillebeeckx. ‘Waar ben je dankbaar voor en hoe weet je dat?’ Of: ‘Waar hoop je op?’ Of: ‘Wat is niet God?’, dat waren een paar van de vragen die een gesprek op gang konden brengen.
We maakten een radioshow in de zomer, samen met de KRO (in 1925 opgericht door een dominicaan!). Het programma ging over de draaipunten in mensenlevens, zoals geboorte, je roeping vinden, trouwen, ergens thuis zijn en de dood.
We kozen zeven van zulke draaipunten en verbonden die met de sacramenten. We stuurden een ‘insider’ (een lekendominicaan die vroeger radioverslaggever was) naar ‘wereldse’ plekken waar levensvragen kunnen opkomen, zoals bij een vroedman, in een huis voor jonge delinquenten of onder studenten die kisten van overledenen dragen.
Daarnaast lieten we een ‘outsider’ kennismaken met de sacramenten, door te praten met een aantal priesters. Samen moesten ze nieuwe woorden vinden. ‘Bij elk sacrament ervaar ik dat het helemaal om mij gaat’, zei radiomaker Maarten Westerveen, ‘en dat tegelijk mijn wereld veel groter wordt’. Hier terug te luisteren
Ook vroegen we zes schrijvers om op retraite te komen in het klooster in Huissen en gaven we hun verhalen en essays uit, samen met uitgeverij DasMag. Daarnaast hadden we ontmoetingen met studenten van de Groningse vereniging die vernoemd is naar Albertus de Grote (patroonheilige van de wetenschap en dominicaan) en met leerlingen van een middelbare school in Nijmegen die naar Dominicus heet. In Zwolle nodigden de broeders drie singer-songwriters uit om in het klooster te overnachten en een lied voor Maria te zingen – het is te veel om op te noemen.
Leren wie je bent kan zeer doen. Dominicanen zeggen dat ze van de ontmoeting zijn, maar soms hadden we grote moeite om broeders en zusters te vinden die mee wilden doen. Velen zijn oud en drukbezet, maar er is nog een reden. Uitreiken naar mensen die ver weg staan van de eigen kerken en communiteiten is spannend en eng. ‘Ik heb steeds een duwtje nodig’, zei een 82-jarige zuster tegen me, ‘en dan vind ik het geweldig’.
Ga de wereld in, moedig paus Franciscus gelovigen aan. Deel de vriendschap van God, spoort magister van de Orde Bruno Cadoré zijn medezusters en –broeders aan. Maar als je dat doet, weet je nooit welk effect je zult hebben op de mensen die je tegenkomt. Wat je wel zeker weet is dat de ontmoetingen jou zullen veranderen.
Geloof en liefde worden eerst en vooral overgedragen door gelovige en liefdevolle mensen. Dit is eens te meer waar in een seculiere context, waar mensen eerder reageren op authenticiteit dan op waarheid. Dit maakt de missie van predikers in onze dagen des te opwindender. Je moet aanwezig, open en eerlijk zijn. En je moet bereid zijn om veranderd te worden – en teleurgesteld!
In een jaar tijd hebben we ruim een miljoen mensen bereikt, zeggen media-experts. In de laatste weken kreeg het ‘nieuwe habijt’ dat mode-ontwerper Byborre maakte internationale aandacht. Het bleek een grote kans om het verhaal te delen van Dominicus en zijn volgelingen, en het te hebben over de waarden die we letterlijk dragen.
Niettemin voelt het alsof we hooguit de oppervlakte hebben geraakt, in onze poging om in contact te komen met tijdgenoten, in deze tijd van woedende debatten over identiteit. Maar we hebben wel iets geleerd over de kunst van het prediken: het gaat over het risico durven nemen om jezelf te kennen te geven.
Maar is dat niet waaruit we leven en waarin we zeggen te geloven?
