Yvo van Kuijck is vice-president van het Arnhemse gerechtshof. Hij heeft uitgesproken opvattingen over het recht en maakt graag tijd voor het maatschappelijk debat, bijvoorbeeld over TBS en levenslang. Dit voorjaar was hij gast aan tafel bij Moria.
‘Alleen maar straffen is te weinig. We moeten daarna samen verder: het slachtoffer, de dader, en de samenleving.’ Voor rechter Yvo van Kuijck is het wetboek geen receptenboek van misdaad en straf, maar ‘een middel om de samenleving te ordenen’, zegt hij. ‘Ik vind het tot mijn taak horen om te verbinden, zodat mensen meer van het recht snappen – en andersom.’
Geen wonder dat Van Kuijck helemaal op zijn plaats was, als gast aan tafel bij Moria. Hij at mee, met bewoners, staf en enkele vrijwilligers, vertelde daarna over zijn werk en ging met de bewoners in gesprek.
‘Ze waren druk en opgewonden aan tafel, daarna was er veel aandacht voor elkaar. Ik zag sommige jongens ontdooien. Ze ontdekten dat de rechter gewoon een man is met wie je kunt praten. Eén jongen ging niet zitten maar bleef staan, alsof hij elk moment weg zou lopen. Maar ook hij bleef erbij. Dat deed me goed.’
Menselijk
Van Kuijck is naast zijn functie als vice-president van het hof onder meer voorzitter van het Forum TBS en bestuurslid van het Forum Levenslang. In beide vrijwilligersfuncties wil hij helpen nadenken over de manier waarop we straffen. Ook psychisch gestoorde daders en de zwaarste misdadigers hebben recht op een menselijke behandeling, vindt hij. ‘Stel je voor dat je gestraft bent’, zegt hij, ‘en nooit meer enige kans krijgt, hoe je je ook gedraagt. Dat is toch verschrikkelijk?’
Van het gesprek aan de grote ronde tafel en de vragen van de bewoners is Yvo van Kuijck vooral bijgebleven hoe graag zij hun verhaal kwijt willen, ook aan een rechter. ‘Daar kan ik me iets bij voorstellen’, zegt hij. ‘Een zitting is vaak kort, het is soms niet meer dan een ritueel. Dat een rechter dan al aardig wat tijd heeft besteed aan het lezen van een dossier, is voor zo’n jongen niet te zien.’
Van Kuijck hecht aan het persoonlijke contact met de verdachte op de zitting . ‘Dat heeft een pedagogisch effect. Iemand die zich gehoord voelt, accepteert een vonnis eerder. Maar dan moeten verdachten ook opdagen en serieus de zitting bijwonen. Dat zouden we eigenlijk van ze moeten eisen: ze worden namens de samenleving ter verantwoording geroepen.’
Maatwerk
Van Kuijck weet heel goed, na tientallen jaren ervaring met het recht, dat instellingen als Moria geen lieverdjes herbergen. ‘Natuurlijk kom ik ook met zaken in aanraking waarin ik denk: wat een rotstreek, wat een rotzak! Maar na de verontwaardiging, en ook na de straf, moeten we wel verder met elkaar.’
Van Moria waardeert Yvo van Kuijck de kleinschaligheid en de betrokkenheid van vrijwilligers. ‘Moria legt een link tussen de gevangenis en de samenleving. Dat is moeilijk, zeker voor jongens die vaak weinig hebben meegekregen. Ik vind het zelf vaak al zo moeilijk om mijn eigen gedrag aan te passen! Ik heb er bewondering voor dat het heel wat jongens lukt om een stap te maken.’
‘Als je mensen echt wilt zien, zoals Moria dat wil, moet je maatwerk leveren. Mede daarom zijn vrijwilligers zo belangrijk. Ze bieden extra aandacht en ze vertegenwoordigen de goede wil van de samenleving: doe je best, dan krijg je weer een kans. Dat levert veel meer op dan alleen repressie.’
Meer weten? www.stichtingmoria.nl
