Een van de redenen dat progressief Nederland zo moeizaam uit de verf komt, denk ik wel eens, is de scherpte waarmee men elkaar de maat neemt.

Ooit was ik een linksige theologiestudent die tamelijk vrijblijvend kon vinden dat de wereld beter moest: eerlijker, rechtvaardiger, schoner. Ik was weliswaar een man (dat was bij feministische collega’s verdacht), maar ik breide mijn eigen truien en kon goed luisteren.

Maar inmiddels ben ik een middelbare hoogopgeleide witte autochtone heteroman die in een wit dorpje woont. Ik barst van de privileges ten opzichte van allerlei kwetsbare mensen in onze samenleving. Een paar keer gebeurde het dat ik me mengde in een maatschappelijke discussie over racisme en ongelijkheid en ik dat als verwijt kreeg: ik had geen idee waar ik het over had, want wit en man en hetero etc. En toen ik me terugtrok uit de discussie was dat ook mijn privilege. Dacht ik soms dat moslims / zwarten / vrouwen / homo’s zich dat kunnen veroorloven?

Ik geloof dat we allemaal barsten van de vooroordelen. De Amerikaanse theoloog Brian McLaren maakte een lijst van dertien vooroordelen (biases) die ons zicht op de werkelijkheid blokkeren of vervormen. Ze zijn heel herkenbaar (en ze beginnen allemaal met een c). Om er een paar te noemen: er is de confirmation bias: we nemen gemakkelijker ideeën aan die bevestigen wat we al dachten. De complexity bias: we aanvaarden liever een eenvoudige leugen dan een ingewikkelde waarheid. De community bias: ik heb dezelfde blinde vlekken als de gemeenschap waar ik toe behoor. De contact bias: ik word pas uitgedaagd om anders te kijken als ik mensen echt ontmoet.

Het is ongelofelijk moeilijk om goed te kijken naar de werkelijkheid. We zijn allemaal beperkt door wie we zijn, door wat we leerden, meemaakten, onze plek in de samenleving. We hebben allemaal blinde vlekken waar we ons soms wel, maar meestal niet van bewust zijn.

In onze samenleving staat er met de coronacrisis en de komende klimaatcrisis veel op scherp. Het helpt niet als mensen die naar maatschappelijke verandering streven elkaar hun blinde vlekken, vooroordelen en privileges kwalijk nemen. Dan ontstaat er de sfeer van de inquisitie, waarin je voortdurend het gevaar loopt veroordeeld te worden. De wereld moet beter, koste wat kost!

Zelf hoop ik dat ik op den duur verlost mag raken van de racistische, seksistische en elitaire vooroordelen die ik ongetwijfeld heb. Het vooroordeel van de liefde wil ik echter graag behouden: de overtuiging dat er altijd al liefde aan het werk is in de wereld, in de samenleving, in mij. En dat wij, met alles wat we hebben en wat we missen, daaraan mee kunnen doen.

Column uit de Dominicuskrant, blad van de Dominicusgemeente Amsterdam.

De foto van de aan zijn gulzigheid gestorven snoek is gemaakt in de Millingerwaard.